Tour 1 – Žabljak

U sklopu aktivnosti “Tour natural heritage sites and collecting materials” u Žabljaku je u periodu od 10.09. do 13.09. 2015. održan drugi od 6 planiranih obilazaka lokaliteta prirodne baštine. Tom prilikom učesnici su obišli destinacije: Ćurevac, Tepca i Crna Poda i saznali nešto više o endemskim i endemsko reliktnim vrstama sa područja Durmitora i kanjona Tare.
Durmitor je regionalna cjelina, zasijenčena sa pet kanjona, koja raznovrsnost biljnog i životinjskog svijeta duguje dodiru dva velika geografska regiona: mediteranskog i evrosibirskog. Procijenjuje se da na ovom području raste više od 1.500 biljnih vrsta. Neke od njih vode porijeklo iz daleke geološke prošlosti, te se na padinama ovogplaninskog masiva mogu naći vrste, koje su karakteristične za daleki Artik. U kanjonima Pive i Tare, sačuvane su pojedine vrste tercijalne flore iz Ledenog doba, a tresetišta na durmitorskim jezerima predstavljaju enklave, karakteristične za sibirske tajge.
Endemične 15% od ukupne visokoplaninske flore (122 vrste), dok u odnosu na cjelokupnu endemičnu floru masiva Durmitora čak 77% su visokoplaninski endemi.
U višim predijelima, najrasprostranjeniji su četinari: smrča, jela i bor, a od listopadnog drveća: breza, bukva, jasika i javor. U nižim predijelima raste još i jasen, hrast brest, lipa, klen, dren i drugo. Rijetke vrste su MUNIKA, TISA, KALIKA, BOR KRIVULJ i PLANINSKA KLEKA.
Vrlo zanimljiva i rijetka je pojava takozvane »inverzije šuma«, jer se na više mjesta iznad nivoa četinara, javlja pokrivač listopadnog rastinja bukve. Brojnost i raznovrsnost biljaka na livadama i u stijenama Durmitora je još uvijek neutvrđena, ali su mnoge vrste zaštićene zbog izuzetnog naučnog značaja. Tu rastu mnoge endemske vrste: DURMITORSKA DIVIZMA, NIKOLINA LJUBIČICA, CRNOGORSKI ZVONČIĆ, MALIJEV JEREMIČAK, RAUN BRAKEOV ODOLJEN, TARSKI ZVONČIC, GOSPINA PAPUČICA, SIPARSKA HAJDUČICA, MLAĐA, PUZAVO ZVONCE, DINARSKA SIRIŠTARA… Na Durmitoru raste i preko 40 vrsta samoniklih jestivih gljiva, te se smatra posebnim rezervatom u Evropi.
Ovaj kraj je naseljen i raznovrsnom faunom, oko 300 životinjskih vrsta je zaštićeno. Po zanimljivosti i bogatstvu, prvo mjesto pripada beskičmenjacima, sa velikim brojem reliktnih i endemskih vrsta, pogotovo među insektima. Ljeti, na cvjetnim livadama, kao malo gdje, može se videti mnoštvo raznih vrsta leptira i buba (oko 130 vrsta dnevnih leptira), a među njima je i APOLON, koji je zbog svoje ljepote, najčešća meta kolekcionara, te je stavljen pod zaštitu. Životinjski svijet sisara čine medvjed, divokoza, srna, vuk, zec, divlja svinja, kuna, lisica, puh i druge, dok je VIDRA, koja živi u rijeci Tari među raritetima u Evropi. Na Durmitorskom području živi i 168 vrsta ptica, a među raritetima su VELIKI TATRIJEB, SURI ORAO, JAREBICA KAMENJARKA, SOKO, KRSTOKLJUNKA, BJELOGLAVI SUP …
Ćurevac (1625 mnv). S ovog mjesta s jedne strane vidi se panorama Durmitora, a s druge kanjon Tare u kome vijuga rijeka usječena u kamene litice. Vertikala od preko jednog kilometra vodi do pitomog sela Tepca,Lučno sa bezbroj, nekad kultivisanih terasa, proteže se uz lijevu obalu Tare. Vijuga tuda “Suza Evrope” na oko 550 metara nadmorske visine. Kao usječena brazda između planinskih vrhova teče bistra planinska rijeka, a njene vode, s vrijemena na vrijeme, sačinjavaju divne pejzaže sa pitomim i plodnim dolinama na kojima su njive, voćnjaci, gajevi i pašnjaci na kojima pasu stada ovaca i koza, nerijetko zajedno sa divljači, kojom je puna dolina i kanjon rijeke. Teče i protiče dalje kroz ambis nad kojim u pravoj vertikali štrče borovi samotnjaci koji izniču, reklo bi se, iz same kamene litice, sunovraćene u dubini ambisa ovoga znamenitog kanjona.
Zbog kvaliteta svoje vode i jedinstvenog eko-sistema, Tara je 1977. godine uvrštena u program “Čovjek i biosfera“ i upisana u ekološki rezervat biosfere Svijeta, čime je zaštićena međunarodno usvojenom konvencijom.
Flora rijeke Tare je uspjela da sačuva brojne vrste biljnog svijeta koje vode porijeklo još iz daleke prošlosti. I ono što je najinteresantnije, mnoge od ovih vrsta su uspjele da sačuvaju svoja iskonska obilježja karakteristična za daleku prošlost. Tako u dolinama Tare možemo sresti sačuvane pojedine vrste tercijalne flore iz ledenog doba. Osim ovih vrsta, biljni svijet u kanjonu se karakteriše šumama različitih vrsta: cera, jasena, bukve, crnog jasena i breze. Veliki dio kanjona obrastao je pojedinim stablima četinara, a medju njima posebno mjesto zauzima crni bor.
Najinteresantniji oblici crnog bora su oni koji su pričvršceni žilama za golu kamen-liticu i nadneseni nad sami ambis. Ali, najpoznatiji lokalitet gdje crni bor izgrađuje prašumsku zajednicu, nalazi se u kanjonu, na mjestu zvanom Crna poda. Crna poda su proglašena za strogi prirodni rezervat. Crna poda, duga 1,5 km a široka 500m, prašumski rezervat crnog bora u kome su najvisočija stabla u Evropi (50 m) starosti 400 godina. Na ovom lokalitetu živi i najljepša orhideja Evrope, Gospina Papučica,koja je zaštićena vrsta i računa se da na području Crnih Poda ima samo oko 50 primjeraka ove vrste.
U ovoj Turi učestvovalo je 30 učenika (15 iz Foče i 15 iz Žabljaka), zajedno sa svojim profesorima.
Napravljeno je dosta fotografija i video zapisa, koji su kasnije zajednički obrađivani u prostorijama škole.
Veliki broj učenika, sa obje strane granice, izrazio je želju za nastavkom druženja i učešćem u budućim projektima.
U sklopu ove ture učesnici su posjetili i Prirodnjački muzej NP Durmitor.