Tour 3 u Žabljaku

U periodu od 9.06. do 12.06. 2016. realizovana je projektna aktivnost “Tour natural heritage sites and collecting materials” na Žabljaku, što je ujedno i poslednji obilazak lokaliteta prirodne baštine u okviru Projekta “ Radeći zajedno za inkluzivnu evropsku budućnost”.
15 učenika iz Foče i isto toliko sa Žabljaka, u pratnji profesora, vodiča i biologa obišli su “Prsten oko Durmitora”, saznali zašto Durmitor predstavlja izuzetnu prirodnu vrijednost i trajnu inspiraciju naučnika i ljubitelja prirode I naučili dosta o bogastvu flore i faune, složenosti ekosistema, zastupljenosti velikog broja endemičnih i reliktnih vrsta.
Prsten povezuje Žabljak (1450mnv) preko Štuoca (1950mnv) – ujedno i najviše tačke ovog puta, kanjon rijeke Sušice, selo Nedajno, Pivsku planinu i visoravan, selo Trsu, lednička jezera Valovito, Modro i Pošćensko, planinske vrhove Prutaš i Sedlo, Jezersku visoravan i ski centar Savin kuk.
Učesnicima ove ture posebno je bio interesantan Kanjon rijeke Sušice koji je jedan od najljepših i najimpresivnijih kanjona u Crnoj Gori ali i na cijelom Balkanskom poluostrvu,naravno posle kanjona rijeke Tare. Kanjon Sušice je uvršten u I zonu zaštite, zbog vrijednosti ekosistema i posebnih vrijednosti flore i vegetacije. U ovaj rezervat spade proctor od Škrkih jezera, Skakala, Sušičko jezero, kanjon Sušice do rijeke Tare, površine od 2 360 ha.
Kanjon je granica između Durmitora i Pivske planine. Nastao je usijecanjem u krašku podlogu – najprije lednika a potom i rijeke. To je uzana i divlja pukotina, strana obraslih četinarskim i mješovitim šumama. Ovdje raste i tisa, jedini četinar koji se uspješno podmlađuje iz panja (po narodnom vjerovanju sveto drvo, pogodno za izradu amajlija).
Rijeka Sušica je dugao ko 14km (toliko i kanjon) i na većem dijelu toka je ponornica..Ukupan pad joj iznosi oko 800m (izvire na 1300mnv, u Taru se uliva na 512mnv). Tri-četiri kilometra posle izvora, formira Sušičko jezero. Jezero postoji samo od ranog proljeća do kraja juna, najveća dubina mu je 4.5m. U njegovom krečnjačkom dnu postoji više ponora kroz kojeg ubivodu. Ta voda onda kroz kraško podzemlje dolazi do Crnih vrela, u dolini Pive. Neopisiv doživljaj je posmatranje „jezera“ iz „ptičje“ perspective tj. Sa litica kanjona.
Na nadmorskim visinama, gdjeoštra planinska klima ne dopušta opstanak ni najotpornijem drveću, razvijaja se alpska vegetacija planinskih rudina, stijena, sipara, točila i snježanika. Grade ih brojne zajednice, različitog flornog sastava sa arktičko-alpskim predstavnicima, najčešće busenastog, puzećeg ili jastučastog habitusa,prilagođenog ekstremnim uslovima staništa. Visoko planinska područja i kanjonske litice, kao centri očuvanja drevne tercijerne i glacijalne flore, karakterišu se brojnošću endemičnih vrsta i rodova. Po dosadašnjim podacima, od 1325 vrsta vaskularne flore Durmitora i okolnih kanjona, 122 su visoko planinski endemiti, što je 77% ukupne endemične flore područja.
Kanjon Sušice – koji sadrži dobro očuvane bukovo-jelove šume sa impozantnim primjercima stabala, kao i sastojine bukve i javora, bijelog jasena i planinskog brijesta.Najvrijedniji dio predstavljaju manje grupe stabala javora, koji predstavlja pravi prirodni arhiv ove vrste, te ga treba njegovati kao izvor genetskog materijala. Relativno veliki broj stabala javora je izuzetnih visina i debljina.Manjim dijelom inventor javora je starosti 50 – tak godina, dok je većim dijelom velikih starosti.Kanjon je i stanište brojnih reliktnih vrsta.
U šumama kanjona se mogu naći: smeđi medvjed, vuk, divlja svinja, divlja mačka, divokoza, više vrsta orlova, tetreba i jarebica.Po ljepoti se izdvaja Balkanska divokoza koja ljeti živi iznad gornje granice šuma, a zimi silazi niže među žbunove bora krivulja i u gornje dijelove šume.
Od sisara se na spisku rijetkih, prorijeđenih, endemičnih i ugroženih vrsta na području Durmitora nalaze: sve vrste slijepih miševa, slijepo kuče i vidra.
Među brojnijim balkanskim i dinarskim endemima, značajno je prisustvo lokalnih crnogorskih endema(planinski javor, Glišićev zvončac, durmitorska divizma, odoljen, Nikolajeva ljubičica, Cojzova ljubičica, Dafnijev i Malijev jeremičak, modro lasinje, perunika, mlječika crnogorska ,..)
Osobenost izuzetno bogate flore ovog Nacionalnog parka čini i oko 400 vrsta ljekovitog bilja.Na Durmitoru raste i preko 40 vrsta samoniklih jestivih gljiva, te se smatra posebnim rezervatom u Evropi. Na Durmitorskom području živi i 168 vrsta ptica, a među raritetima su VELIKI TETRIJEB, SURI ORAO, JAREBICA KAMENJARKA, SOKO, KRSTOKLJUNKA, BJELOGLAVI SUP …
Takođe postoji veliki broj reliktnih i endemskih vrsta među insektima.Ljeti, na cvjetnim livadama, kao malo gdje, može se videti mnoštvo raznih vrsta leptira i buba (oko 130 vrsta dnevnih leptira), a među njima je i APOLON, koji je zbog svoje ljepote, najčešća meta kolekcionara, te je stavljen pod zaštitu.
Pored toga što se već decenijama nalaze na UNESKO listi zaštičenih područja, Durmitor I kanjon Tare identifikovani su i kao IPA područja (Important Plant Area) – značajna za očuvanje rijetkih, endemičnih i ugroženih biljnih vrsta. Time se ovim vrstama i njihovim staništima daje međunarodn iznačaj u očuvanju genofonda i ukupnog biljnog diverziteta.
U ovoj Turi učestvovalo je 30 učenika (15 iz Foče i 15 iz Žabljaka), zajedno sa svojim profesorima.
Napravljeno je dosta fotografija i video zapisa, koji su kasnije zajednički obrađivani u prostorijama škole.